De stichting Lieve Vrouwe ter Noodleen is gevestigd in Franeker. De stichting heeft als doel: “Het verlenen van financiële steun aan jonge mensen vanaf zestien jaar bij het volgen van hoger onderwijs, zoals genoemd in de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek”.
In de praktijk betekent dit dus onderwijs aan een hbo-instelling of op universitair niveau, mits gevolgd aan een officieel door het ministerie als zodanig erkende instelling.
Het is niet geheel duidelijk wanneer het Lieve Vrouwe ter Noodleen is opgericht. Zeker is, dat het Lieve Vrouwe ter Noodleen in 1501 al bestond. Dit blijkt uit een document waarin gesproken wordt over een schikking betreffende de verdeling van de opbrengst van enige onroerende goederen. Dit geschil ging tussen een priester en de voogden van de broederschap van Onze Lieve Vrouwe aan de ene kant en Ulbe Taeckesz uit Peins aan de andere kant. Aan de hand van dit document blijkt dat het Lieve Vrouwe ter Noodleen één van de oudste instellingen van Fryslân is.
Een broederschap was een religieuze vereniging van gelovige katholieken, die naast het beoefenen van vroomheid en allerlei ander liefdadigheidswerk, zich ook ten doel stelde om de openbare eredienst te bevorderen. De broederschap had een bestuur, voogden genoemd, en een aantal leden. Ook had deze instelling verschillende bezittingen, meestal onroerende goederen in de vorm van land. Uit de inkomsten van deze landerijen werd een priester (prebendaris genoemd) voorzien in zijn levensonderhoud. Deze priester moest wel op gezette tijden op het Maria-altaar in de Sint Martenskerk de mis lezen.
In de loop van de eeuwen is de doelstelling van de lenen aangepast aan de veranderende kerkelijke en maatschappelijke omstandigheden. De basisvorm van financiering is door de eeuwen heen nog steeds in stand gebleven bij het Lieve Vrouwe ter Noodleen. Landbezit en in de loop der jaren opgebouwde beleggingen, vormen het vermogen van het Leen. Uit de opbrengsten van het vermogen wordt jaarlijks een pensie (financiële tegemoetkoming) voor studenten beschikbaar gesteld.
In 1996 is het eeuwenoude leen omgezet naar een stichting, “Stichting Lieve Vrouwe ter Noodleen”. In het reglement is vastgesteld, dat indien de financiële positie dit toelaat, de pensie aan meerdere beneficianten kan worden uitgekeerd voor de periode van één jaar. De mogelijkheid van verlenging van de pensie na één jaar blijft mogelijk.
Een aanvraag voor een pensie kan worden ingediend bij de secretaris van de stichting, middels het aanvraagformulier.